Myanmar: Vakbondsactivist vrijgelaten in 2021, maar de dreiging blijft hoog

‘Zichtbare steun van internationale bondgenoten is onmisbaar als je misstanden wilt aanpakken bij de kledingproductie voor internationale merken.’

Al jarenlang vecht Myo Aye uit Myanmar (Birma) voor arbeidsrechten, vakbondsvrijheid en de rechten van minderheden en kwetsbare groepen. Hier heeft ze de hoofdprijs voor betaald toen het leger in februari 2021 een coup pleegde. Sindsdien schendt het leger op brute wijze mensenrechten en keert het zich met keihard geweld tegen demonstrerende burgers, arbeiders, activisten, arbeidsrechtenorganisaties en vakbonden.

Onder dit terreurbewind zijn al meer dan 6000 burgers door het leger vermoord (december 2024). Tienduizenden mensen werden gearresteerd en gevangengezet. Ook Myo Aye werd opgepakt. Zij is in haar land een bekende mensenrechtenactivist en directeur van de vakbond Solidarity Trade Unions of Myanmar (STUM).

Burgerlijke ongehoorzaamheidsbeweging

Hoewel het leger onafhankelijke arbeidsrechtenorganisaties al snel na de coup illegaal verklaarde, bleef Myo Aye actief (kleding)arbeiders steunen in hun strijd voor betere lonen en vakbondsvrijheid.

Dit had grote gevolgen voor de vakbondsleider. Op 15 April 2021 stopten er 4 legerwagens voor haar kantoor. Myo Aye werd naar buiten gesleept en gearresteerd en de telefoons van haar medewerkers werden afgepakt. Veel andere vakbondsleiders zijn daarna gevlucht of ondergedoken om henzelf en hun familie te beschermen.

Maandenlang zat Myo Aye opgesloten in de beruchte Insein-gevangenis in Yangon. Het ging slecht met haar gezondheid. Essentiële medicijnen die haar familie naar de gevangenis bracht, ontving ze nooit. De vakbondsleider zat in eenzame opsluiting. Zelfs haar advocaat mocht haar niet bezoeken.

Organiseren van arbeiders

Nadat er internationaal veel aandacht voor haar zaak en die van andere politieke gevangenen werd gevraagd, kwam Myo Aye in oktober 2021 eindelijk vrij, samen met bijna vierduizend andere politieke gevangenen.

Direct na haar vrijlating werd Myo Aye weer naar de rechtbank geroepen vanwege een klacht die was ingediend door het Japanse Honeys Holdings. Honeys diende een civiele en een strafrechtelijke zaak in wegens smaad tegen Myo Aye uit wraak voor het organiseren van arbeiders in de Honeys fabriek in Yangon. In 2017 onsloeg de Honeys-fabriek 448 arbeiders nadat ze protesteerden tegen de eenzijdige verhoging van productietargets. Vervolgens beschuldigde de fabriek vakbondsleider Myo Aye ervan de arbeiders tot protest aan te zetten en klaagde zij haar aan voor zo’n 1,88 miljard kyats (ongeveer 895.000 dollar) als compnesatie. De strafrechtelijke zaak werd afgewezen, maar de civiele zaak loopt nog. Hierdoor is het risico dat de STUM-leider opnieuw wordt gearresteerd en gevangengezet hoog.

Ondanks het hoge risico, weerhoudt de situatie Myo Aye er niet van om arbeiders te organiseren. Myo Aye leidt haar vakbond STUM bij het ondersteunen van werknemers in meerdere fabrieken, bijvoorbeeld in cases waar arbeiders oneerlijk ontslagen zijn in fabrieken die voor Europese merken produceren.

Het netwerk van Schone Kleren Campagne steunde de campagne voor de vrijlating van Myo Aye door de zaak publiek te maken en door (diplomatieke) lobby.

Afwijkende meningen

De nachtmerrie is helaas nog niet voorbij. Myanmar gaat nog steeds gebukt onder het gewelddadige militaire regime.

Myo Aye vertelde na haar vrijlating in 2021: “De dictatuur maakt het onmogelijk om voor arbeidsrechten op te komen. Bijeenkomsten van vijf of meer mensen zijn verboden. Vakbondsleiders en mensenrechtenactivisten worden gevangen gezet vanwege het ‘aanzetten tot afwijkende meningen.’ Het leger probeert iedereen bang te maken door extreme straffen op te leggen: levenslange gevangenisstraffen, de doodstraf en strafkampen.” Ondanks deze zeer moeilijke omstandigheden blijft Myo Aye doen wat ze kan om voor de mensenrechten in Myanmar op te komen.

Herstel van de democratie

Schone Kleren Campagne roept de internationale gemeenschap op om zich te verzetten tegen de militaire junta (een regering onder leiding van militaire leiders), en actief de mensenrechtenschendingen te veroordelen. We roepen op tot herstel van de democratie en fundamentele vrijheden, waaronder vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrijheid van vereniging. Alle politieke gevangenen moeten worden vrijgelaten.

Verantwoordelijkheid kledingmerken

Veel Europese merken hebben jarenlang kleding in Myanmar laten produceren. Vanwege de staatsgreep hebben veel kledingbedrijven het land verlaten of zijn ze van plan dit te doen. Kledingmerken die blijven, moeten ervoor zorgen dat arbeiders in hun keten en hun families beschermd zijn tegen schendingen van de mensenrechten. Dit betekent dat er ingezet moet worden op maatregelen die de veiligheid en rechten van arbeiders voorop stelt. Ook moeten merken ervoor zorgen dat de lonen van werknemers met minstens 50% worden verhoogd: de wisselkoers blijft maar omlaag gaan en in Myanmar is er buitengewoon hoge inflatie. Merken moeten inkoopprijzen verhogen om dit mogelijk te maken. Kledingmerken moeten stoppen met zaken doen met leveranciers die banden hebben met het leger en ze moeten transparant zijn over hoe ze respect voor de mensenrechten in hun toeleveringsketen waarborgen.

Kledingmerken die zich terugtrekken uit Myanmar moeten dit verantwoord doen. Bijvoorbeeld door alle bestaande beloftes en betalingen na te komen, en ervoor te zorgen dat arbeiders alle lonen, ontslagvergoedingen en uitkeringen ontvangen die aan hen verschuldigd zijn. Een vertrek is alleen verantwoord als de behoeften en wensen van de arbeiders prioriteit hebben.

Updates

Update 20 december 2024 | Op Human Rights Now is een statement gepubliceerd over de Honey case. Het statement is ondertekend door 15 organisaties, waaronder Schone Kleren Campagne. We roepen op tot het vroegtijdig intrekken van de civiele rechtszaak die door Honeys Holdings is aangespannen tegen lokale vakbondsleiders en de schadevergoeding die wordt geeist. Daarnaast vragen we met het statement dat er passende corrigerende maatregelen worden genomen voor de mensenrechtenschendingen waar de kledingarbeiders mee te maken hebben. Het statement is hier te lezen.

Update 22 januari 2025 | Het eerste succes in de Honeys case is behaald! Nadat we een publieke campagne zijn gestart en 15 organisaties een statement publiceerden, heeft Honeys in januari 2025 de rechtszaak eindelijk ingetrokken. Dit is een grote overwinning! Honeys weigert echter nog te erkennen dat zij schade heeft toegebracht aan Myo Aye door jarenlange juridisch stappen te ondernemen, en weigert de schendingen van rechten en onrechtmatige ontslagen van de 448 arbeiders te erkennen. De ontslagen vakbondsleiders zijn er nog steeds niet in geslaagd om een baan te vinden bij andere kledingfabrieken vanwege discriminatie waarmee za na hun ontslag te maken kregen. Doe mee en doe een dringend beroep op Honeys om Myo Aye en de 448 ontslagen arbeiders te compenseren. Teken de petitie hier. 

Via Urgent Appeals staan we met ons wereldwijde netwerk arbeiders direct bij in zaken die moeilijk op te lossen zijn en waar hulp bij nodig is. Wil je eraan bijdragen dat we dit belangrijke werk de komende jaren kunnen blijven doen? Overweeg om als (vaste) donateur bij te dragen aan een eerlijkere kledingindustrie. Doneer nu.