Cambodjaanse kledingarbeiders die goederen produceren voor internationale mode- en sportkledingmerken, zoals Adidas, VF, Target, Nike en Gap, werden tijdens de nationale lockdown van april en mei 2021 naar schatting van US$ 109 miljoen beroofd. Dit bedrag volgt uit berekeningen van Cambodjaanse vakbonden en Clean Clothes Campaign. Vakbonden en activisten roepen internationale merken op om tijdens de pandemie het volledige loon van werknemers te betalen en een juridisch afdwingbare overeenkomst te ondertekenen om toekomstige loondiefstal te voorkomen.

Tijdens de uitbraak van Covid-19 en de daaropvolgende lockdown in april en mei 2021 verloren 784 duizend werknemers in de kleding-, schoenen- en leerindustrie in Cambodja naar schatting 109 miljoen dollar aan lonen. Dit cijfer is gebaseerd op een steekproef uitgevoerd door vakbondsfederaties in 114 fabrieken in Cambodja. Gecombineerd met uitstaande lonen en ontslagvergoedingen van de eerste 13 maanden van de pandemie wordt het totale bedrag dat aan kledingarbeiders in Cambodja verschuldigd is, geschat op 393 miljoen dollar.

Adidas wordt in verband gebracht met de grootste loondiefstal in het onderzoek: gedurende de pandemie hebben 30.190 arbeiders van acht Adidas toeleveranciers 11,7 miljoen dollar niet uitbetaald gekregen. Dat komt neer op 387 dollar per arbeider. Andere merken die verband houden met loondiefstal in het onderzoek zijn VF Corporation (7,7 miljoen dollar), Target (7,6 miljoen dollar), Nike (7,5 miljoen dollar) en Gap (6,7 miljoen dollar). Het niet uitbetalen van lonen heeft grote gevolgen voor de leefomstandigheden voor arbeiders en hun families.

Terwijl arbeiders en hun families hun hoofd niet boven water kunnen houden, maken merken volop winst gedurende de pandemie. Adidas boekte alleen al in het eerste kwartaal van 2021 zo´n 650 miljoen dollar (554 miljoen euro) aan winst. De 10 merken die het vaakst werden geassocieerd met loondiefstal in het onderzoek verdienden alleen al in het eerste kwartaal van 2021 samen meer dan 4,7 miljard dollar aan netto-inkomsten. Deze merken zouden zich het gemakkelijk kunnen veroorloven om ervoor te zorgen dat alle arbeiders in hun toeleveringsketens tijdens de pandemie hun normale loon ontvangen.

Maar dit doen ze niet. Cambodjaanse vakbonden roepen fabrikanten en merken op om deze loondiefstal dringend aan te pakken. Als reactie hierop hebben verschillende merken hun individuele verantwoordelijkheid gebagatelliseerd waarbij ze zich vaak verschuilen achter internationale multi-stakeholder initiatieven zoals de ILO ‘Call to Action’, die tot nu toe geen loonbetalingen hebben kunnen garanderen gedurende de pandemie.

Het onderzoek toont ook opmerkelijke verschillen in loonbetalingen op fabrieksniveau tijdens de recente lockdown. De meerderheid van de fabrikanten betaalde arbeiders alleen hun normale loon voor de dagen dat de fabrieken in bedrijf waren, met slechts een kleine betaling of helemaal geen betaling voor de lockdown-periode. Slechts 12 fabrikanten (11% van de steekproef) zorgden ervoor dat het loon van de arbeiders niet onder het minimumloon zakte toen de fabrieken werden gesloten. Tegelijkertijd toont dit aan dat de strijd van vakbonden om lonen veilig te stellen succesvol kan zijn en dat individuele bedrijven ervoor kunnen kiezen om actie te ondernemen om de financiële gevolgen van de crisis voor werknemers te verzachten.

De Cambodjaanse vakbonden sluiten zich aan bij de PayYourWorkers campagne van Clean Clothes Campaign en meer dan 230 arbeidsrechtenorganisaties en vakbonden. De campagne roept merken op om de arbeiders die hun kleding maken hun volledige loon te betalen gedurende de pandemie, ervoor te zorgen dat arbeiders niet zonder geld komen te zitten als de fabriek waar ze werken failliet gaat, en door een afdwingbare overeenkomst te ondertekenen die gaat over lonen, ontslagvergoedingen en fundamentele arbeidsrechten.

Tabel 1. Samenvatting loondiefstal in fabrieken & winst merken (in Engels)