Schone Kleren Campagne lanceert een nieuwe website die de hongerlonen in de kledingindustrie inzichtelijk maakt: fashionchecker.org. Ook voordat de corona-crisis uitbrak was al bekend dat kledingarbeidsters (meer dan 80% is vrouw) te weinig verdienen om van rond te komen. Met de nieuwe crisis zijn de verhoudingen alleen nog maar verscherpt. De nieuwe website geeft activisten en consumenten inzicht in welk kledingmerk in welke fabrieken zijn spullen laat maken, en of die merken transparant zijn over de lonen die daar worden betaald. SKC werkt hierbij samen met WikiRate, een Engelstalig platform voor bewust consumeren.

Schone Kleren Campagne (SKC) en het internationale Clean Clothes Campaign-netwerk vroegen de gegevens op van 108 kledingmerken in Europa, Groot-Brittanië en de VS. Van de merken die weigerden om mee te werken aan het onderzoek wordt dat ook op de website vermeld. Daarnaast heeft SKC onderzoek verricht onder 490 fabrieksarbeiders in China, India, Indonesië, Kroatië en Oekraïne.

Resultaten vallen tegen

93% van de ondervraagde merken kon geen bewijs leveren dat er ook maar één fabriek in hun toeleveringsketen leefbare lonen betaalt aan hun arbeiders. 63% van de ondervraagde merken maakt de namen en adressen van leveranciers niet bekend.

“Het is voor het eerst dat de beruchte armoedelonen in de kledingindustrie zo inzichtelijk zijn gemaakt en kwantificeerbaar worden. We hopen dat dergelijke openbaarheid zal leiden tot meer transparantie in de industrie, en dat daardoor de lonen zich zullen normaliseren,” zegt Wyger Wentholt van SKC. “Dit is slechts een begin. We willen de fashionchecker uitbreiden met meer merken, meer info van de kant van de arbeidsters en natuurlijk de info up-to-date houden.”

SKC en de internationale Clean Clothes Campaign geven aan dat zij de gegevens van de website willen gebruiken om sport- en mode-merken en beleidsmakers ertoe te bewegen om voor eind 2022 leefbaar loon te realiseren voor alle arbeiders in de kledingindustrie.

Naarmate de vraag naar ethische en duurzame mode in de afgelopen jaren is toegenomen, hebben merken gereageerd met grootschalige marketingcampagnes en kleurrijke duurzaamheidsrapporten. Tegelijkertijd blijven veel merken constant op zoek naar lagere prijzen, waardoor leveranciers worden gedwongen om met kleinere winstmarges te werken en het loon van arbeiders die al op de armoedegrens leven verder te drukken.

De verantwoordelijkheid voor de lage lonen in de kledingindustrie is niet eenduidig in de complexe en vaak met geheimhouding omgeven toeleveringsketens. Wat wèl duidelijk is, is dat merken en retailers al tientallen jaren steeds meer winst maken door de toeleveringsketens onder prijs- en productiedruk te zetten. Gebrek aan transparantie in de kledingindustrie heeft de merken in staat gesteld afstand te nemen van de kledingarbeidsters in de fabrieken en hun verantwoordelijkheid te ontduiken. “Diverse internationale verdragen en groeiende publieke consensus leggen een groot deel van die verantwoordelijkheid wel degelijk bij de kledingmerken,” zegt Wentholt. “Gebrek aan transparantie belemmert ook het vermogen van werknemers om hun arbeid eerlijk te organiseren en verbeteringen te eisen.”

“Dit gebrek aan verantwoordelijkheid moet veranderen en daarom hebben we dringend behoefte aan nauwkeurige en actuele gegevens over fabrieken en lonen die in de hele toeleveringsketen worden betaald,” zegt Muriel Treibich, beleidsmedewerker bij de Clean Clothes Campaign in Brussel.

De corona-crisis heeft de ongelijke machtsverhoudingen in de kledingsector nog meer blootgelegd.

Een nieuw online hulpmiddel

De fashionchecker-website zal de transparantie in de kledingindustrie vergroten en een licht werpen op de lage lonen, buitensporige overuren en uitbuiting in de sector. Informatie die op de website wordt gepubliceerd, bevat details over de lonen van werknemers, inclusief hoe geslacht en migratie-status zich verhouden tot loonniveaus en arbeidsomstandigheden.

“Vrouwen kunnen worden gedwongen om te dansen als poppen, maar mannen worden niet op dezelfde manier misbruikt. Het kan de directeuren niet schelen als wij om iets vragen, maar er moet rekening worden gehouden met de eisen van de mannen. Dus nemen ze geen mannen in dienst,” vertelt een arbeidster in Bangladesh.

Volgens de leidende principes van de VN op het gebied van business en mensenrechten zijn merken verplicht hun bedrijf verantwoord te runnen, maar in 2020 vechten kledingarbeidsters nog steeds voor hun fundamentele rechten.

In 2019 had slechts 35% van de 200 onderzochte merken in de Transparency Index van FashionRevolution de directe leveranciers in hun toeleveringsketens bekendgemaakt.

“Merken moeten stoppen met het verbergen van hun toeleveringsketens. Hun kleding wordt gemaakt door echte mensen, op echte locaties. Consumenten verdienen het om te weten waar en onder welke omstandigheden kleding wordt geproduceerd,” zegt Paul Roeland van de Clean Clothes Campaign.

Naast het verstrekken van informatie aan consumenten en activisten, publiceert de Clean Clothes Campaign ook een lijst met eisen voor merken en beleidsmakers (Engelstalig). De belangrijkste eisen zijn de toezegging om transparante en robuuste benchmarks voor leefbaar loon te gebruiken en verplichte due diligence op het gebied van mensenrechten binnen toeleveringsketens te bevorderen.

Wil je weten hoe het met jouw favoriete merken zit? Check de fashionchecker! En schrijf ze aan op sociale media. Enkele voorbeeldberichten: fashionchecker.org/take_action.html

Project “Filling the Gap: Achieving Living Wages through Improved Transparency” wordt mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie. De meningen die in het kader van dit project worden verspreid zijn niet per se die van de EU.