Drie jaar na de ergste ramp in de kledingindustrie ooit is de strijd voor goede en veilige arbeidsomstandigheden nog niet gestreden. Een nieuw rapport geeft inzicht in de vooruitgang en uitdagingen in de kledingindustrie in Bangladesh.

Op de ochtend van 24 april 2013 stortte het Rana Plaza gebouw in. In het complex waren vijf kledingfabrieken, kantoren en een winkelcentrum gevestigd. 1134 mensen kwamen om en duizenden personen raakten zwaargewond.

• De afgelopen drie jaar heeft Schone Kleren Campagne / Clean Clothes Campaign zich hard gemaakt voor een eerlijke en volledige schadevergoeding voor de slachtoffers en hun families.
• Samen met internationale vakbonden heeft Schone Kleren Campagne zich ingezet om ervoor te zorgen dat zo veel mogelijk kledingmerken het juridisch bindende Bangladesh Veiligheidsakkoord tekenen. In samenwerking met dit initiatief werkt de organisatie aan de implementatie van dit baanbrekend plan waar meer dan tweehonderd internationale kledingmerken bij zijn aangesloten.
• Schone Kleren Campagne helpt vakbonden in Bangladesh hun werk te doen. Dit is hard nodig: veel vakbonden ondervinden tegenwerking en intimidatie.

Compensatie voor slachtoffers
Het Rana Plaza Arrangement is een fonds waaruit slachtoffers en hun families compensatie betaald krijgen voor geleden schade. Na ruim twee jaar campagne voeren was er voldoende geld om alle vergoedingen te betalen. Het fonds heeft 16,4 miljoen euro uitbetaald aan de families van 868 vermiste en gedode arbeiders en 2027 (zwaar)gewonde kledingarbeiders. 1,3 miljoen euro wordt gebruikt om te zorgen voor verschillende medische voorzieningen. Modemerk Primark betaalde 11 miljoen euro aan 257 familieleden van gestorven en vermiste arbeiders en aan 405 arbeiders die gewond zijn geraakt in de New Wave Bottom fabriek, waar kleding van het merk werd gemaakt.
Familieleden en overlevenden voeren nog wel campagne om smartengeld betaald te krijgen – geleden immateriële schade maakt geen onderdeel uit van het Arrangement – en om ervoor te zorgen dat de personen die verantwoordelijk zijn voor de ramp juridisch ter verantwoording worden geroepen. Er zijn veel zaken ingediend, maar dit proces verloopt erg traag. Schone Kleren Campagne steunt de strijd voor gerechtigheid en roept de Bengaalse rechtbank en overheid op om ervoor te zorgen dat de zaken snel worden afgehandeld.

Bangladesh Veiligheidsakkoord
Het Bangladesh Accord heeft ontzettend veel werk verzet. Er zijn in totaal 1589 kledingfabrieken gecontroleerd, waarbij ingenieurs 108.538 veiligheidsrisico’s ontdekten. Elke gecontroleerde fabriek werd aangemerkt als ‘hoog veiligheidsrisico’ door de hoofdinspecteur. Maar ondanks de schaal en urgentie van het noodzakelijke werk lijkt er maar weinig bereidwilligheid te zijn bij het fabrieksmanagement en de kledingmerken om dit daadwerkelijk door te voeren. Bijna alle fabrieken zijn aangemerkt als ‘achter op schema’ wat betreft deze hoognodige reparaties, wat inhoudt dat deze minstens eenmaal een deadline hebben gemist. Slechts 7 fabrieken hebben alle renovaties doorgevoerd. Zelfs cruciale en levensreddende verbeteringen zoals adequate nooduitgangen zijn in een groot aantal gevallen niet uitgevoerd. Schone Kleren Campagne roept alle bij het Veiligheidsakkoord aangesloten bedrijven op om deze vertragingen direct aan te pakken en ervoor te zorgen dat er voldoende financiering is voor deze verbouwingen.

Tegenwerking vakbonden
Op het gebied van arbeidsrechten is er helaas schrikbarend weinig verbeterd. Wat betreft vakbondsvrijheid maakt Schone Kleren Campagne zich grote zorgen. Vakbondsvrijheid is een belangrijk mensenrecht dat cruciaal is voor kledingarbeiders om hun eigen werksituatie te verbeteren. Hoewel de Bengaalse overheid beloofde om arbeidswetten te laten aansluiten op internationale standaarden is dit niet gebeurd. De nieuwe regels om ervoor te zorgen dat arbeidswetten worden ingevoerd zijn zelfs twee jaar vertraagd. Tegelijkertijd signaleert Schone Kleren Campagne een grote toename van tegenwerking van vakbonden. De veelgeprezen toename van geregistreerde vakbonden in kledingfabrieken in het jaar na de instorting van Rana Plaza wordt de afgelopen tijd snel afgebroken: al een derde van deze nieuwe vakbonden zijn verdwenen door union busting, sluiting van fabrieken en andere vormen van tegenwerking en intimidatie. Er onstaat zo een cultuur van straffeloosheid, waarbij fabriekseigenaren geen strobreed in de weg wordt gelegd om arbeiders te bedreigen en te intimideren. Dit blijkt onder andere ook naar het falen van de Bengaalse autoriteiten om de vier jaar oude moord op vakbondsleider Aminul Islam op een geloofwaardige manier te onderzoeken.

Drie jaar later: er moet nog veel gebeuren
Hoewel er veel werk is verzet en belangrijke prestaties zijn geleverd, moet er nog veel gebeuren in Bangladesh. Schone Kleren Campagne zet zich daarom in om het momentum van verandering dat is ingezet na de vreselijke Rana Plaza ramp vast te houden en te vergroten, zodat de Bengaalse kledingfabrieken, en de mensen die zich daar dag in dag uit uit de naad werken, eindelijk veilig zijn.